پسر پر انرژی مشهد
شاعرها، او را به شعرهایش می‌شناسند، نویسنده‌ها به کتاب‌هایش، روزنامه‌نگار‌ها به مقالات و گزارش‌های مطبوعاتی، و هنردوستان به مجموعۀکار‌های تجسمی گالری «دکمه».
مصطفی توفیقی، از اینکه برای همشهری‌هایش کار می‌کند «احساس خوشبختی دارد». در کارنامۀ توفیقی، تألیف و همکاری در تألیف و انتشار بیش‌از ۸۰ عنوان کتاب، ده‌ها مقالۀ علمی، بیش‌از هزاروصد مقاله و گزارش مطبوعاتی و کسب بیش‌از ۲۰۰ جایزۀ معتبر ملی و بین‌المللی به چشم می‌خورد.
او هم‌اکنون با مدرک کارشناسی حقوق از دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناسی ارشد زبان‌وادبیات فارسی از همین دانشگاه، علاوه‌بر مدیریت بنیاد «حقوقی امید عدالت» و مجموعۀ هنری «دکمه»، کارشناس مشارکت‌های اجتماعی گروه «مشاوران جوان شهرداری مشهد» است و همزمان با عضویت در تحریریۀ نشریات «میهن‌نامه»، برای رادیو سراسری نیز برنامه‌سازی می‌کند.
آنچه بهانۀ این گزارش شده است، فعالیت‌های گستردۀ اجتماعی وی در سطوح ملی و بین‌المللی است. در این گزارش به معرفی کار‌های اجتماعی این فعال مدنی پرداخته‌ایم و با او به گپ‌وگفت نشسته‌ایم.
خانۀ شاعران جوان مشهد سال ۱۳۸۸
دغدغۀ ایجاد یک‌مرکز هم‌اندیشی و هم‌گرایی برای شاعران جوان دهه‌شصتی، مصطفی ۲۲ ساله را به این فکر انداخت که با همراهی چندنفر از شاعران مطرح زیر ۲۵ سال، خانۀ شاعران جوان مشهد را تأسیس کند.
این مجموعه پس‌از دو دوره فعالیت، که دورۀ اخیر آن تنها یک‌سال به‌طول انجامید، به گسترده‌ترین کارگاه ادبی کشور با بیش‌از یک‌صد عضو دائم تبدیل شد. دورۀ دوم این کارگاه در‌حالی در ابتدای سال ۹۰ پایان یافت که حاصل آن، آموزش بیش از ۳۰۰ شاعر جوان و انتشار دایرة‌المعارف ۱۲ جلدی از اشعار شاعران جوان آن سال‌ها بود.
پویش «امید» | توفیقی در این سال با پیوستن به پویش ملی «امید» که دکتر محمدرضا عارف آن را پیشنهاد داده بود، قائم‌مقام ستاد جوانان این پویش در مشهد شد. با حضور و هدایت توفیقی در این حرکت اجتماعی، پویش «امید» به فعال‌ترین حرکت اجتماعی در آن‌سال تبدیل شد.
به پیشنهاد وی قرار شد رنگ سفید و نشان رز سفید، نماد این کمپین اجتماعی انتخاب شود، اما با کناره‌گیری محمدرضا عارف از انتخابات ریاست‌جمهوری، توفیقی از پویش «امید» خارج شد و فعالیت‌های هنری خود را با تأسیس گروه هنری «دکمه» پی گرفت.
گروه هنری «دکمه»
در محیطی که تسلط دغدغه‌های سیاسی جامعه بر دغدغه‌های فرهنگی آن، اهالی هنر را نگران می‌کرد، توفیقی، طرحی نو در انداخت و به‌اتفاق همسر هنرمندش، فاطمه حلیمیان مجموعۀ هنری «دکمه» را تأسیس کرد.
این مجموعۀ هنری که هم‌اکنون نیز مشغول فعالیت است، کار خود را با تأسیس چند گالری هنری آغاز کرد و سپس فعالیت‌های فرهنگی-هنری خود را توسعه داد. در آغاز فعالیت گالری هنری «دکمه»، حدود ۵۰ هنرمندِ صاحب‌سبک در حوزه‌های مختلف هنر‌های زینتی و تجسمی با گروه همکاری می‌کردند که تعداد این هنرمندان هم‌اکنون به بیش‌از صدنفر رسیده است.
تجاری‌سازی آثار هنری هنرمندانِ کم تر شناخته شده، اولویت اصلی فعالیت این گروه است. (شهرآرا محلۀ ثامن در شمارۀ ۱۴۳ خود به تجربۀ همکاری این زوج هنرمند در راه‌اندازی گروه هنری «دکمه» پرداخته است)
سازمان ملل‌متحد
فعال اجتماعی محلۀ ما، در سال ۹۲ به دفتر سازمان ملل‌متحد پیوست و در یونیسف درحوزۀ تنوع فرهنگی، در دفتر پناهندگان و نیز در دفتر اطلاعات سازمان آموزش علمی و اجتماعی، دورۀ کارآموزی گذراند. تجربیات جهانی‌ای که توفیقی در این دوره از فعالیت خود کسب کرد، زمینه‌ساز فعالیت‌های اجتماعی گسترده‌تر وی در ابعاد جهانی و با دغدغه‌های ملی شد.
دیده‌بان حقوق حیوانات
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های اجتماعی توفیقی، علاوه‌بر فعالیت‌های انسان‌دوستانه، کار‌هایی برای حمایت از حقوق سایر جانداران است. او در سال ۱۳۹۳ به‌عنوان نمایندۀ سازمان جهانی دیده‌بان حقوق حیوانات در شرق ایران، طی مراسمی با حضور ریاست‌وقت سازمان حفاظت از محیط‌زیست استان، با خواندن بیانیه‌ای، برای اولین‌بار تعطیلی سیرک‌های حیوانی در ایران را اعلام کرد.
بنیاد حقوقی «امید عدالت مشرق‌زمین»
این فعال اجتماعی، یک‌سال بعد، همزمان با فعالیت در تحریریۀ روزنامۀ خراسان، به‌همراه جمعی از وکلا و مشاوران حقوقی، بنیاد حقوقی «امید عدالت مشرق‌زمین» را تأسیس کردند.
وی پس از انتخاب به‌عنوان مدیرعامل این بنیاد، هدف از تأسیس آن را حمایت از حقوق کسانی عنوان کرد که «از دسترسی به حقوق شهروندی خود محرومند.». این مؤسسۀ حقوقی هم‌اکنون با ارائۀ خدمات رایگان و داوطلبانه به نیازمندان، از حقوق اجتماعی آن‌ها حمایت می‌کند.
پروژۀ جهانی «کافه ایده»
توفیقی در سال ۹۵ از تحریریۀ روزنامه خراسان جدا شد و بار دیگر به گروه «مشاوران جوان شهرداری مشهد» پیوست. او هدف از پیوستن به این مجموعۀ علمی‌اجتماعی را «استفاده از تجربیات جهانی خود در شرایط واقعی فعالیت‌های بومی و محلی» می‌داند.
یکی از پروژه‌های مهمِ اجتماعی که توفیقی در این دوران اجرا کرد، پروژۀ جهانی «کافه ایده» است، پروژه‌ای که شهردار وقت مشهد از آن رونمایی کرد و مشاور شهردار در امور جوانان دربارۀ آن گفت: «یکی از دستاورد‌های مهم دورۀ کنونیِ گروه «مشاوران جوان» است که باید جهت گسترش این ایدۀ خوب گام‌های مؤثری برداشته شود.»
این پروژه که به‌گفتۀ توفیقی «تلاش می‌کند عموم شهروندان را از سطح محلی تا سطوح ملی و بین‌المللی با مسائل شهری آشنا کند و آن‌ها را به مشارکت در امروز و فردای شهر خود ترغیب نماید» تاکنون بیش از ۲۳ برنامۀ کوچک و بزرگ برگزار کرده است؛ برنامه‌هایی که طی آن‌ها بیش‌از ۱۰ هزار نفر از شهروندان ایرانی و شهروندانی از حدود ۶۰ کشور جهان به‌عضویت آن درآمده‌اند و طی آن با فعالان پروژۀ «کافه ایده» همکاری می‌کنند.
پروژه‌های اجتماعی متعدد دیگر مانند فیروزه‌ای‌ها (اردو‌های جهاد اجتماعی جوانان)، ایدۀ «گپ»، ایدۀ «باران» و ایدۀ «کتاب» نیز در همین دوران معرفی شد.
اجلاس جوانان کشور‌های اسلامی
در نیمۀ دوم سال ۹۵، مصطفی توفیقی با گزینش هیئت ژوری و به‌پیشنهاد فعالان سازمان ملل‌متحد در ایران، برای اولین‌بار به‌عضویت اجلاس جوانان کشور‌های اسلامی درآمد. این اجلاس پس‌از یک هفتۀ سخت کاری، با انتشار بیانیه‌ای محکم به کار خود پایان داد.
از نکات قابل‌توجه این اجلاس، صحبت‌های شهروند هم‌محله‌ای ما بود. او در بخشی از این اجلاس با مخاطب قراردادن هیئت ترکیه‌ای، با این هشدار که «ترکیۀ بحران‌زده به وحدت جوانان کشور‌های اسلامی آسیب نزند»، گفت: «ارادۀ سیاسی کشوری که با بحران مواجه است، نباید موجب آسیب‌رسیدن به وجهۀ صلح‌آمیز و وحدت‌گرای اجلاس جوانان کشور‌های اسلامی شود.».
مشهد با نشاط
پویش #مشهد_بانشاط را باید یکی از کمپین‌های مهم دانست که توفیقی طراحی کرده است. کسانی که با کارکرد‌های جدی پویش‌های اجتماعی سر و کار دارند، به یاد دارند که پویش دیگر وی موسوم به کمپین «سرباز‌ها را آزاد کنید» چه‌طور به آزادی سرباز‌های گروگان‌گرفته‌شدۀ ایرانی کمک کرد.
خود مصطفی می‌گوید که هر کمپین او برای حل یک‌مسئله طراحی می‌شود و در میان ده‌ها کمپینی که او و گروهش کلید زده‌اند، «مشهد بانشاط» می‌خواهد مسئله «کم‌تر خوشحال‌بودن» مشهدی‌ها را پیگیری کند. این کمپین که در گروه «مشاوران جوان شهرداری مشهد» راه‌اندازی شده، تلاش می‌کند شهروندان را با طبیعی‌ترین حق خودشان، یعنی شادزیستن، آشنا کند و کاری کند که همه با هم برای افزایش نشاط و سلامت اجتماعی دست‌به‌دست هم دهند.
صد روز، صد لبخند
پروژۀ اجتماعی «صدروز، صدلبخند» به‌نوعی بازوی عملیاتی کمپین «مشهد بانشاط» به‌شمار می‌آید. توفیقی خودش در این باره می‌گوید: «کلیدزدن کمپین «مشهد بانشاط» خیلی اتفاقی با دوران گذار و تغییر در مدیریت شهری مشهد همراه شد؛ ما در مسائل سیاسی درگیر نمی‌شویم و هیچ وقت هم برنامۀ سیاسی نداشته‌ایم.
به‌همین‌علت، دلیلی برای پیگیری‌نکردن این کمپین ندیدیم، اما تلاش کردیم با طراحی مجموعه‌ای از برنامه‌های نشاط‌آور اجتماعی با کمک خود شهروندان، این دوران گذار را به سلامت به «مشهد بانشاط» برسانیم.». پروژۀ «صدروز، صدلبخند» اجرای بیش‌از ۱۲۰ برنامۀ نشاط‌آور اجتماعی را دربرمی‌گیرد که عموماً خود شهروندان با کمک مشاوران جوان شهرداری اجرا می‌کنند
کارگاه اسباب‌بازی و «خانوادۀ آقای نشاط»
«خانوادۀ آقای نشاط» بازتاب یکی‌از آرزو‌های دوران کودکی مصطفی است؛ اینکه «بین دنیای بچه‌ها و بزرگتر‌ها پل بزند تا بچه‌ها بیشتر دیده شوند و بزرگتر‌ها بیشتر مراقبشان باشند.».
این آرزوی دوران کودکیِ جوان هم‌محله‌ای ما، حالا با تشکیل یک‌کارگاه ایده‌پردازی و ساخت عروسک و اسباب‌بازی تحقق پیدا کرده است. کارگاهی که نتیجه‌اش، به‌رسمیت‌شناختن کودکان در محیط اجتماعی است.
توفیقی، در این‌باره توضیح می‌دهد: «سال‌هاست که این آرزو را در دلم جا‌به‌جا می‌کنم؛ اینکه برای بچه‌ها هم کار‌هایی انجام دهیم. در این سال‌ها هم بی‌کار ننشسته بودیم. برای تشکیل موزۀ اسباب‌بازی مشهد، چیز‌هایی دست و پا کردیم. خیلی از اسباب‌بازی‌های قدیمی و نوستالژیک را بازسازی کردیم و همین‌طور کلی عروسک ساختیم. حالا با اضافه‌شدن یک‌هنرمند خوش‌ذوق، محبوبه فندختی، بعضی ایده‌های دیگر ما هم دارند جان می‌گیرند که «خانوادۀ آقای نشاط» یکی از آن‌هاست.».
«خانوادۀ آقای نشاط» یک‌خانوادۀ مشهدی عروسکی هستند که قصد دارند شهربه‌شهر بگردند و قصه‌های خودشان را برای بچه‌ها روایت کنند. در آینده، بیشتر از این خانواده خواهید شنید.
نمایشگاه سمن‌ها و نهاد‌های غیرحاکمیتی
یکی‌دیگر از ایده‌های هم‌محله‌ای ما که به‌تازگی به‌بار نشسته است، کاری است که سمن‌ها (نهاد‌های غیرحاکمیتی) مشهد را دورهم جمع می‌کند تا درکنار یکدیگر برای ساخت شهری بهتر همکاری کنند.
مصطفی توفیقی، برای این‌کار، یک‌تیم حرفه‌ای از فعالان اجتماعی را در کنارش دارد که با تلاش مداوم امیررضا فرزادفر هرچندهفته یک‌بار سمن‌ها و نهاد‌های اجتماعی را در محله‌های این‌سو و آن‌سوی مشهد گردهم می‌آورند و ضمن ارتباط‌گرفتن با شهروندان محلات مختلف، به آن‌ها در حوزه‌های مختلف حفظ محیط‌زیست، بهداشت، میراث فرهنگی و حقوق شهروندی آموزش می‌دهند.
«من مشهد را دوست دارم.»
احتمالاً شما هم این عنوان و متن انگلیسی آن را با یک‌قلب آبی بزرگ در وسطش دیده باشید. این قلب آبی بزرگ که به «قلب مشهد» معروف شده، یکی از طراحی‌های مصطفی توفیقی است که با هنرمندی و همکاری زهره اسماعیل‌زاده اجرا شده و در همین ابتدای کار هم با استقبال خوبی روبه‌رو شده است. این پویش تلاش دارد زیبایی‌های مشهد را هر‌چه‌بیشتر به مردم ایران و جهان بشناساند تا این شهر را برای همۀ مردم جهان دوست‌داشتنی‌تر کند.
* این گزارش پنجشنبه ۲۳ شهریور ۹۶ در شمـاره ۲۵۱ هفته نامه شهرآرامحله به چاپ رسیده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
ماجرای استادی که دانشجوی بی‌علاقه را به شاهنامه علاقه‌مند کرد! 
شرحی بر تاریخ حاشیه «خندق» مشهد 